انتظار می رود سکته های مغزی در افراد مسن دیده شود و اغلب نیز چنین است. در عروق مغزی سالمندان به دلیل بیماری های عروقی، دیابت و پرفشاری خون، لخته ایجاد می شود و سکته مغزی اتفاق می افتد. اما سکته همیشه مختص افراد مسن نیست، بلکه در جوانان نیز رخ می دهد. به خصوص اگر بیمار کمتر از 40 سال سن داشته باشد، باعث تعجب همگان خواهد شد. اما سوال این است چرا جوانان سکته مغزی می کنند؟
تحقیقات جدید در کشور ثابت کرده است که استرس روی متابولیسم بدن اثر تخریبی دارد و مهم ترین عامل سکته مغزی در جوانان است.
ثابت شده است که استرس می تواند بر روی دیواره رگ ها اثر مخربی بر جای بگذارد و باعث بیماری تصلب شرایین و ایجاد سکته های مغزی شود.
میزان استرس در جوانان جامعه ما بسیار بالا است و همین عامل سبب می شود میزان کور تیزول خون بالا رود. اگر این میزان به طور مداوم بالا باشد، روی سیستم گردش خون اثر می گذارد و باعث سکته مغزی می شود.
افزایش استفاده از دخانیات و به خصوص قلیان در جوانان نیز عامل مهمی است که متاسفانه تاثیرات مخربی بر روی عروق مغزی و سیستم قلبی عروقی می گذارد.
تغییر رژیم غذایی و استفاده از فست فود و غذاهای پر چرب و پر کالری عامل دیگری است که باید به آن توجه کرد. البته گاهی حجم غذای کم و بی کیفیت نیز اثرات مخرب خود را خواهد داشت.
ورزش و داشتن تحرک بدنی نیز عامل موثری در پیشگیری از بروز سکته مغزی است. ورزش های هوازی و در راس آنها پیاده روی بسیار موثرند.
متاسفانه موارد سکته مغزی ناشی از مصرف مواد مخدر نیز شیوع پیدا کرده که خود علامت خطری برای جوانان است.
بدون شک، آلودگی هوا به خصوص در شهرهای بزرگ مانند تهران نیز در ایجاد سکته مغزی موثر است.
سکته مغزی آسیب عصبی حاد ناشی از اختلال خونرسانی به قسمتی از بافت مغز که ناشی از انسداد رگ مغزی به وسیله یک لخته خونی و یا پارگی یکی از عروق تغذیه کننده آن قسمت بافت مغز می باشد.
علائم سکته مغزی به بیان دیگر اگر خونرسانی به قسمتی از مغز دچار اختلال شده و متوقف گردد٬این قسمت از مغز دیگر نمی تواند عملکرد طبیعی خود را داشته باشد. این وضعیت را اصطلاحاً سکته مغزی می نامند. سکته مغزی می تواند به عللی مانند بسته شدن یا پاره شدن یکی از رگ های خون رسان مغز ایجاد شود. به نظر برخی پزشکان و متخصصان، خطر بروز سکته مغزی در زنان به علت بیماری های ژنتیک، موارد هورمونی، مصرف برخی داروها و پیامدهای ناشی از زایمان بیشتر از مردان است.
درمان سکته مغزی اولیه پس از وقوع یک سکته مغزی شامل تحت نظر گرفتن دقیق فرد و انجام اقدامات پرستاری برای محافظت راه تنفسی او می باشد. اگر در سی تی اسکن دیده شد که یک لخته خون در شریان وجود دارد، باید فوراً با استفاده از داروهای ترومبولیتیک اقدام به حل کردن آن نمود. این درمان ممکن است باعث بهبود عواقب سکته مغزی بشود اما در هر موردی نباید آن را بکار برد، زیرا باعث افزایش خطر بروز خونریزی در مغز می شود.
یک مورد خاص وجود دارد که به دلایل مادرزادی، عروق خونی مغز بعضی از انسان ها نازک است و به طور ناگهانی پاره می شود. همین مساله باعث پارگی لخته و فرد دچار سکته می شود، اما علت اصلی سکته جوانان نوعی بیماری به نام نشانگان آنتی فسفولیپید است. در این بیماری آنتی بادی هایی ایجاد می شوند که با فاکتورهای انعقادی خون تداخل می کنند و باعث بروز لخته در عروق می شوند. 46 درصد سکته های مغزی بیماران زیر 40 سال در اثر وجود همین آنتی بادی هاست که از این تعداد 70 تا 80 درصد آن را زنان تشکیل می دهند.
این نشانگان به دو گروه اولیه و ثانویه تقسیم می شود؛ اولیه یعنی هیچ علتی برای آن یافت نمی شود و ثانویه یعنی در اثر مشکلی، مصرف برخی از داروها و... آنتی بادی در خون نمایان می شود. البته آنتی بادی ممکن است در خون افراد عادی هم دیده شود، ولی این به آن معنا نیست که حتما فرد در آینده دچار سکته مغزی خواهد شد.
این بیماری بیشتر در خانم های باردار به خصوص بعد از زایمان شایع است، زیرا به علت افزایش هورمون های آزادشده توسط جفت و تخمدان زن باردار، خاصیت انعقاد پذیری خون بالا می رود. پس احتمال بروز لخته خون در اندام های تحتانی خانم باردار و سایر نقاط بدنش مثل مغز زیاد است.
گاهی بیمارانی به پزشک مراجعه می کنند که سطح هوشی شان کاهش یافته و اختلال شناختی ادراکی پیدا کرده اند و در سن 45 تا 50 سالگی به یک کودک معصوم تبدیل می شوند و وقتی ام ارآی درخواست می شود، پزشک با لخته های ریز متعدد در مغز بیمار روبرو می شود. آنها نیز مبتلا به این نشانگان هستند.
نوع دیگر آنتی فسفولیپید ثانویه مربوط به بیماری لوپوس است که یک بیماری خودایمنی است و در آن فرد مبتلا، مستعد سکته مغزی، لخته در ریه و پا یا نقاط دیگر است.
بیماری دیگر نشانگان بهجت است که در موارد اندکی، بیماری دیواره عروق را هدف می گیرد و یکی از عوارض اختلال دیواره عروق، بروز لخته است که اگر این لخته ها در مغز باشد، ممکن است با فلج اندام ها، اختلال در راه رفتن و حرف زدن توأم باشد.
برای تشخیص نشانگان آنتی فسفولیپید، پزشک تست آنتی بادی درخواست می کند و اگر به فاصله شش هفته (دو بار آزمایش تکرار می شود) تست مثبت باشد، بیماری قطعی است و درمانش رقیق کننده خون است.
پنج علامت هشداردهنده سکته مغزی
علائم سکته مغزی به طور ناگهانی آغاز می شوند. به همین دلیل توجه به زمان شروع علائم، حائز اهمیت است. این علائم عبارتند از:
- احساس کرختی یا ضعف که معمولا فقط در یک طرف صورت یا بدن، در یک دست یا پا و بسیار ناگهانی بروز می کند.
- منگ و گیج شدن که موجب اختلال ناگهانی گفتار و دشواری در پیدا کردن واژه های مناسب و یا حتی ناتوانی در درک گفته های دیگران می شود.
- اختلال در راه رفتن که ناشی از سرگیجه ناگهانی، از دست دادن تعادل و از دست دادن هماهنگی است.
- تاری ناگهانی دید که موجب مشکل در بینایی در یک یا هر دو چشم می شود. گاهی نیز فرد دچار دوبینی یا تیره شدن کلی دید می شود.
- سردرد غیرعادی و شدید که شبیه به یک ضربه ناگهانی است و گاهی با سرگیجه و حالت تهوع همراه است.
پنج علامت دیگر وجود دارد که در خانم ها شایع تر است. این علائم عبارتند از:
- احساس خستگی ناگهانی
- افتادن یا تشنج ناگهانی
- تشدید ناگهانی ضربان قلب
- بروز درد ناگهانی در قفسه سینه، دست، پا و صورت
- تنگی نفس به طور ناگهانی و یا سکسکه
سکته یک اورژانس پزشکی است و برای متوقف کردن آسیب های احتمالی به مغز بیمار، فقط سه ساعت فرصت وجود دارد. بنابراین هر نوع نشانه و علامتی صرف نظر از کوچک بودن آن، باید فورا مورد توجه قرار بگیرد.
- دوشنبه ۱۷ آبان ۹۵
- ۱۷:۰۰